مفهوم ندبه:
ناله و درد دل کردن است که اين تضرّع به درگاه الهي در قالب خواندن مضاميني است که در اين دعا وجود دارد. [1]
جايگاه دعاي ندبه:
اين دعا در مقايسه با ساير ادعيه وارد شده از ائمه اطهار عليهم السلام يک متن، زبان و لحن خاصي دارد.
خواندن اين دعا در اعياد مهمّ مانند عيد فطر، عيد قربان، عيد غدير و نيز در روز جمعه (که از اعياد مسلمين و به طور خاصّ متعلّق به امام زمان ارواحنا له الفداء است) از اين جهت که مضامين آن با معارف قرآن و سنّت منطبق است استحباب دارد.
فرازهاي دعا
اين دعا از چهار فراز تشکيل شده که با يکديگر مرتبط بوده و مجموعا يک منظومه ي منظم و سير منسجم را تشکيل مي دهند . [2]
فراز اول: حمد و صلوات
اين دعا با حمد بر ربوبيت خداوند و صلوات بر پيامبر گرامي اسلام و اهل بيت مکرمش عليهم السلام آغاز مي شود .
الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد نبيه و آله و سلم تسليما . ستايش مخصوص پروردگار جهانيان است و درود و سلام مخصوص خداوند بر آقاي ما پيامبرش و خاندان او باد .
فراز دوم: ثناي بر قضاء
اين فراز که با حمد و ثناي دوباره بر جريان قضاي الهي نسبت به اوليائش شروع مي شود، در واقع دربردارنده ي همه ي دعا به نحو اجمال است که با عباراتي مختصر، مضامين بعدي دعا را مورد اشاره قرار مي دهد .
Link:اللهم لک الحمد علي ماجري به قضاؤک في اوليائک . . . و جعلتهم الذريعة اليک و الوسيلة الي رضوانک .
بار خدايا! ستايش فقط تو را سزاست بر آن قضاء و قدري که درباره ي اوليا و نمايندگانت جاري شد . . . و آنان را سبب دست آويزي به سويت و وسيله اي براي خشنودي محضت قرار دادي .
فراز سوم: تاريخ، از آغاز تا تکامل
در سومين فراز از اين دعاي شريف، ماجراي تفصيلي قضا و حکم الهي در مورد اوليائش مورد بررسي قرار مي گيرد که در آن، نقطه ي شروع تاريخ بشريت و تحولات اساسي و در نهايت، سير تکاملي آن به سوي عصر حاکميت حضرت بقية الله عليه السلام که اوج تقرب جامعه ي بشري به خداي متعال وهدف نهايي از خلقت است، مورد توجه واقع مي شود . اين فراز با عبارت فبعض اسکنته جنتک آغاز مي گردد و با جمله ي و نحن نقول الحمدلله رب العالمين به انتها مي رسد .
فراز چهارم: استغاثه و طلب ؛
استغاثه به درگاه حضرت حق، آخرين فراز از دعاي ندبه را به خود اختصاص مي دهد: اللهم انت کشاف الکرب و البلوي . . . .خدايا! تويي تنها برطرف کننده گرفتاري ها و سختي ها . . . .
فراز اول: حمد و صلوات
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد نبيه و آله و سلم تسليما .
اين فراز از دعاي ندبه با تمام کوتاهي اش، بيان کننده ي خلاصه اي از تمام ماجرايي است که در عالم هستي و جامعه ي انساني بايد اتفاق بيافتد .
عبارت الحمدلله رب العالمين به ماجراي ربوبيت خداوند متعال بر تمام هستي اشاره دارد که در نتيجه، ولايت الهي را به دنبال خواهد داشت . عبارت و صلي الله علي سيدنا محمد نبيه و آله و سلم تسليما به مجرا و محور آن ربوبيت و ولايتي اشاره مي کند که از جانب خدا بر تمام عالم سيطره دارد; زيرا محور ربوبيت الهي بر همه ي هستي، از مسير جريان اين ربوبيت نسبت به نبي مکرم اسلام و اهل بيت گرامي آن حضرت عليهم السلام مي گذارد .
به طور کلي، مي توان اين فراز کوتاه را به عنوان براعت استهلالي براي مجموعه ي اين دعاي شريف و مطالبي که در بقيه فرازهاي دعا به آن ها پرداخته شده است، دانست .
فراز دوم: ثناي بر قضاء
در فراز دوم که با جمله ي اللهم لک الحمد علي ماجري به قضاؤک في اوليائک الذين . . .
آغاز مي شود، خدا را بر آن چه از ناحيه ي قضاي الهي بر اوليائش جاري شده است، حمد مي کنيم . در ادامه ي اين فراز، چگونگي جريان اين قضاء را بر اوليا به طور مجمل چنين بيان مي کند: از آن جا که خداوند تبارک و تعالي در عالم، نسبت به زهد در درجات و مراحل مختلف عالم دنيا از اوليائش، ميثاقي گرفته و آن ها نيز بر آن پيمان که با خداي خود بسته اند، پابرجا و استوار ماندند و همه ي ابتلائات و سختي ها را در راه حفظ آن ميثاق تحمل کردند:بعد ان شرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدنيه . . . فشرطوا لک ذلک،
خداوند متعال هم به پاس اين مجاهدت ها و پايداري در ميثاق، برجسته ترين نعمت هاي ابدي خويش را براي ايشان برگزيد، تلاش هاي آنان را پذيرفت و ايشان را به خود نزديک کرد . نام شان را بلند و پرآوازه ساخت و ستايش آشکار خود را بر آن ها قرار داد . اين نعمت هاي عظيم تا آن جا ادامه يافت که خداوند، فرشتگان خود را بر آن اولياي گرامي فروفرستاد و با نزول وحي بر آن ها، ايشان را اکرام کرد و نتيجه ي اين پذيرش و تقرب الهي آن شد که خدا با بذل علم خويش، اولياي خاص خود را کمک کرد . هنگامي که به اين منزلت رسيدند، آن ها را وسيله و دست آويزي براي جلب خشنودي خود قرار داد، يعني به مرتبه اي رسيدند که منشا هدايت براي همه ي عوالم شدند .
فقبلتهم و قربتهم و قدمت لهم الذکر العلي و الثناء الجلي و اهبطت عليهم ملائکتک . . . .بنابراين، به طور خلاصه مي توان گفت که در اين فراز، چند نکته ي اساسي نهفته است که عبارتند از اين که، اولياي الهي به خاطر ميثاق زهدي که نسبت به درجات مختلف اين دنيا با خدا بستند و بر تمامي ابتلائات و امتحانات سنگين آن نيز فائق آمدند، از جانب خدا از دو پاداش برخوردار شدند . نخست اين که، خود مقرب درگاه الهي گشتند . ديگر اين که، باعث هدايت و دست گيري نسبت به ديگر مخلوق ها شدند و اين، همان ماجراي قضاي الهي بر اوليائش است که ستودني است; زيرا محور ربوبيت الهي بر همه ي عالم، از اين مجرا واقع مي شود .
البته بايد دانست که رسيدن به مرحله ي حمد خدا بر جريان قضاي الهي، نسبت به اوليائش نيازمند پشت سر گذاشتن مرحله ي سنگين ابتلاء به بلاي ولي خدا و درگير شدن با بلاي ولي خداست که چنين ابتلايي داراي مراتب مختلفي است; زيرا بعد از ابتلاء د رمرحله ي نخست، بايد بر بلاي ولي الله صبر کرد و در درجه ي بعد تسليم آن بلا شد . سپس بر آن بلا راضي شد و در مرحله ي آخر، خدا را بر آن بلا شکر کرد . روشن است انساني که از ابتلاي ولي خدا فارغ است و به درک هيچ يک از بلاياي اولياي خدا نرسيده است، هيچ گاه نمي تواند به مرحله ي حمد و شکر نسبت به چنين بلايي برسد; زيرا درک حمد بر قضاي الهي منوط به اين است که انسان، مجموعه ي سختي هاي اولياي خدا را ديده و ثمرات آن را هم درک کرده باشد . هم چنين در اين ماجرا، زيبايي صنع خدا نسبت به اولياي خودش را نيز دريافته باشد; که چنين انساني پس از پيمودن اين مراحل مي تواند به حمد و ثناي خدا بر جريان قضائش نسبت به اوليائش برسد .
منابع
1 . اهميت و ابعاد دعاي ندبه/آيت الله تحريرچي
2. مروري بر دعاي ندبه / پديد آورنده : سيد مهدي ميرباقري
-مروري بر دعاي ندبه / پديد آورنده : سيد مهدي ميرباقري
—————————
التماس دعا
ادامه دارد
زيارت جامعه کبيره که اقيانوسي مواج از معارف الهي و مضامين عالي مشتمل بر معرفي مقام ائمه عليهم السلام است؛ از امام علي النقي عليه السلام به ما رسيده است. زيارت جامعه که به تعبير علامه مجلسي(ره) از نظر سند و روايت از صحيحترين و قويترين زيارات ائمه عليهم السلام است يادگاري عظيمي است که در حرم هر يک از ائمه معصومين عليهمالسلام آن زيارت را ميخوانيم.
از آنجاکه اين زيارت ، بر نقل نصوص مختلف ، معتبرترين زيارات بوده و توصيه به خواندن آن در مشاهد مشرفه ، اکيدا به چشم مي خورد ؛ توجه به مضامين مهم آن نيز بايد مورد توجه قرار بگيرد .
1 - السلام عليکم يا اهل بيت النبوه :خاندان پيامبري :دقت فرماييد . مي گويد خاندان پيامبري و نمي گويد خاندان پيامبر
2 - ساسة العباد :دين از سياست جدا نيست:ائمه ي شيعه ، تنها رهبران ديني مردم نبوده و سياستمدار ترين افراد روزگار خود نيز بوده و شعار جدايي دين از سياست توطئه اي پرورش يافته توسط دشمنان دين است .
3 - وَحُجَجِ اللَّهِ عَلى اَهْلِ الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ وَالاْولى؛سه برهه ي زماني بسيار مهم و اهل بيت :امامان شيعه در سه برهه ي زماني بسيار مهم ، حجت هاي بر مردم بوده اند :
الف : دنيا
ب : آخرت
ج : اولي ( آيا تا به حال به اين برهه زماني فکر کرده ايد که اولي کجا بوده است ؟!)
4 - اَلسَّلامُ عَلى مَحاَّلِّ مَعْرِفَةِ اللَّهِ؛امن ترين راه رسيدن به خدا :آنچه که مسلم است و در لسلن روايات به آن اشاره شده است اينست که راه هاي رسيدن به خداوند ،بسيار زياد است اما آنچه بايد بر اساس نص جامعه ي کبيره مورد توجه قرار بگيرد اينست که :
امن ترين راه ، طريق اهل بيت است.
5 - اَيَّدَکُمْ بِرُوحِهِ؛تاييدات با روح :بزرگترين فرشته ي الهي به نام روح ( که برخي از مفسرين ، ذيل آيات سوره ي قدر و آيه تنزل الملائکه و الروح فيها ، اشاره به اين مطلب داشته اند )که اعظم ملائکه ي الهي مي باشد؛ همواره همراه اهل بيت عصمت و طهارت بوده است و ايضا مي باشد !
6 - وَالْبابُ الْمُبْتَلى بِهِ النّاسُ …اهل بيت محک ايمان:آنچه بر اساس روايت مختلف بدان اشاره شده است، خاندان عصمت و طهارت،محک ايمان براي انسان ها هستند . هرکس ايشان را به عنوان نمايندگان الهي پذيرفت ، نجات يافته و هرکس رو گردان شود ، هلاک مي گردد .
7 - وَجَعَلَ صَلَواتَنا …اهل بيت جلوه اي از رحمة للعالميني پيامبر اسلام :اگر خداوند ، گناهان خلائق بپوشاند و لباس رحمت بر آنان ، بواسطه ي اهل بيت است . که در برخي روايات داريم در روز قيامت،خيل کثيري از بندگان الهي را دستگيري مي نمايند و ايضا در اين دنيا به برکت حضور نورانيت ايشان ، گناهان بخشيده مي شود همانطور که در زيارت نامه ي آنها نيز اشاره شده است که زائر ايشان در حال معرفت ، تمامي گناهانش بخشيده شده و مإوايش بهشت خواهد بود.
8 - وَبَرِئْتُ اِلَى اللَّه …دشمن شناسي و کشف کُـدهاي کلامي اهل بيت :مقوله ي بسيار مهم دشمن شناسي در مکتب اهل بيت در هر زمان مورد توجه ايشان بوده و به مناسبت هاي مختلف ، کدهايي از جانب اين انوار مقدسه صادر مي شده تا دشمنان را به مردم ، معرفي نمايند از جمله کدهايي همانند جبت و طاغوت که بايد مورد توجه قرار گرفته شود .
9 - مَنْ اَرادَ اللَّهَ بَدَءَ بِکُمْ؛تاکيد موکد و مجدد به خداشناسي از درگاه اهل بيت :هرکس خدا را بخواهد بايد با اهل بيت شروع کند چرا که محل امن شناخت الهي ، از درگاه خزائن علم خواهد بود .
10 - بکُمْ فَتَحَ اللَّهُ …اهل بيت دليل رحمت واسعه ي الهي ، بر خلائق :به عبارت ديگر همانطور که در حديث معراج از زبان پيامبر اسلام نيز بدان اشاره شده است و نيز در احاديث قدسي متعدد هم مذکور است ؛ اهل بيت دليل خلقت و واسطه ي رحمت الهي بر بندگان هستند .
11 - وَبِکُمْ اَخْرَجَنَا اللَّهُ …تمسک به اهل بيت باعث نجات از گمراهي ها :خواستني ها ، فقط و فقط از اين خاندان جائز است و چراغ هدايت در ظلمات گمراهي ها ، خود خودشان هستند .به عبارت ديگر اشاره به احاديث متعدد در اين زمينه دارد و ايضا زيارت خاص امير المومنين علي عليه السلام که در هلکات و پرتگاه هاي بسيار خطرناک ، از دوستداران ، دستگيري کرده و سنگيني هاي ايشان را به دوش مي کشند .( به زيارت مخصوصه ي امير المومنين علي عليه افضل صلوة المصلين در 27 رجب دقت فرماييد و ايضا در آن تامل )
12 - بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا …اهل بيت باعث رشد فکري و جبران خسارات دنيايي :آشنايي با آل بيت پيامبري ، آشنايي با معارف ديني و الهي است و در نتيجه جبران کننده خسارات دنيايي و آخروي .
13 - اِنَّ بَيْنى وَبيْنَ اللَّهِ …بخشش فقط با نظرخاص اهل بيت :خداوند گذشت از بندگان و بخشوده شدن آنان را در گرو رضايت اهل بيت پيامبر خويش قرار داده است بدين معنا که اگر اين خاندان از کسي رضايت داشته باشند خداوند هم از او راضي خواهد بود .
14 - اَللّهُمَّ اِنّى لَوْ …برترين خلائق :در هستي و خلقت کساني جز آل بيت پيامبري ، برترين خلائق نزد خداوند نيستند . حتي انبياء و اولياء .(اشاره به حديث معراج فرمايش پيامبر اسلام )
————–
منابع :
www.beytoote.com
www.alvadossadegh.com
www.ghatreh.com
————–
التماس دعا
همه مي دانيم هر خير و برکتي از خداي مهربان است. اوست که ما را آفريده، به ما نعمت عقل و فهم داده و براي سعادت ما، انبيا و کتاب هاي آسماني را فرستاده است؛ اوست که در گرفتاري ها کمک مان مي نمايد و در خطرها نجاتمان مي دهد. بدي هاي ما را مي پوشاند و خوبي هاي ما را در معرض ديد ديگران قرار مي دهد. اکنون به يک نکته جالب و مهم توجه کنيد.
اين خداي مهربان برنامه اي دارد که نام آن را ” فرستنده رحمت ” مي گذاريم. او دائم لطف و رحمت در همه عالم منتشر مي کند. اين فرستنده بسيار قوي است و شبانه روز در حال ارسال رحمت است اما سوال اينجاست که چرا بعضي افراد يا بعضي محيط ها از اين رحمت الهي محروم هستند؟
پاسخ خيلي آسان است. آن ها يا ” گيرنده رحمت ” نصب نکرده اند و يا تنظيم آن به هم خورده. نصب گيرنده اينگونه است که انسان يک توبه واقعي نمايد وعزمي جزم بر ماندن در مسير بندگي خداوند داشته باشد و تنظيم اين است که دائم امواج دستورات الهي را دريافت نموده و گفتار و رفتار خود را با آن ها چک نمايد و هرجا ناهماهنگ بود زود اختلاف و تفاوت را برطرف نموده و در همان جهت الهي قرار گيرد.
اگر اين تنظيم صورت گيرد مي بينيم چگونه امواج رحمت الهي به سوي ما جذب مي شود و درهاي لطف و عنايت او به طرف ما باز مي گردد. قرآن کريم در آيه 96 سوره اعراف مي فرمايد: “و اگر مردمي که در شهرها و آبادي ها زندگي مي کنند ايمان بياورند و تقوي پيشه کنند، برکات آسمان و زمين را بر آنها مي گشاييم…”
پس تلاش کنيم با حرکت در مسير رضاي خداوند و ترک گناه و نافرماني او هرچه بيشتر خود را در معرض لطف و رحمت او قرار دهيم.
موفق باشيد
التماس دعا
لطفاً جاهاي خالي را با دقت پر کنيد!
1- من دوست دارم پس از مرگ خانه قبرم ….. باشد (نوراني -ظلماني)
2- مي خواهم در عالم برزخ در بهشت آن عالم غرق در نعمت هاي الهي …… (باشم، نباشم)
3- هنگام ورود به محشر دوست دارم با چهره اي ……. وارد شوم. (شاد و آرام - غمگين و ترسان)
4- حسابرسي از من ……. باشد (آسان و سريع-سخت و طولاني)
5- در قيامت هم نشين …… باشم. (خوبان و پاکان، انسان هاي ظالم و ناصالح)
آفرين بر شما؛ تا اينجا خيلي خوب انتخاب کرده ايد و انشالله اگر در مرحله بعد هم نمره بياوريد زندگي آخرت شما زيبا و پر از نشاط و سرور است. اما مرحله نهايي تطبيق انتخاب شما با رفتارتان در دنياست.
شما که طالب خانه اي نوراني در قبر و برزخ هستيد بايد خانه دنياي شما هم نوراني باشد ، نور صداقت، نور محبت، نور احسان، نور پاکي در زندگي شما جلوه گر باشد.
همچنين شما که دوست داريد غرق در نعمت هاي الهي باشيد بايد در اين دنيا ديگران از احساس و خيرخواهي شما بهره مند باشند.
دقت نموده ايد که چقدر باعث شادي همسر، فرزند، همسايه ، دوستان تان هستيد؟
و چندبار گرد غم از چهره غم ديده اي زدوده ايد؟
بسيار خوب به همان نسبت چهره شما در قيامت شاد است و غم از شما دور است.
راستي در تعامل با ديگران سخت گير هستيد يا اهل مدارا و گذشت؟
در خانواده بداخلاق و پرتوقع و اهل نق زدن هستيد يا خوش اخلاق و خوش برخورد؟
اگر بدهکاري در اثر نداري - نه از روي حقه و نيرنگ- پرداخت پول شما را تأخير بياندازد برخورد شما با او چگونه است؟
بله با اين دقت ها مي توانيم تشخيص دهيم مرحله اول پاسخ هاي ما تا چه حد قابل قبول است
علاوه بر اين ها در همين دنيا به چه کساني علاقه داريم،
با چه کساني رفت و آمد مي کنيم،
عکس چه افرادي را در منزل يا محل کار خود داريم
و به چه افرادي افتخار مي کنيم؟
بايد توجه داشته باشيم که همان افراد و کساني هم فکر و هم سليقه با آنان هم نشينان ما در آينده و در قيامت خواهند بود.
خلاصه سخن اينکه ما دو دوران زندگي داريم يکي دوره عمر دنيا و ديگري زندگي پس از مرگ در عالم برزخ، قيامت و بعد از آن.
براي کيفيت زندگي پس از مرگ ما بايد خواسته هاي خود را گزينش کنيم ولي نکته مهم اين است که گزينش ما با رفتار ما در دنيا مقايسه شده و در صورتي قبول مي شود که انتخاب ما با عملکرد دنياي ما منطبق باشد و جالب اين است که اين مقايسه و قضاوت به خود ما سپرده مي شود. پس بهتر است از الان خود مراقب باشيم. خداوند در آيه ي 13 و 14 سوره ي اسراء مي فرمايد:
“و کارنامه هر انساني را در گردنش بسته ايم (از او جدا نمي شود) و روز قيامت براي او نوشته اي بيرون مي آوريم که آن را در برابر خود گشوده مي بيند و به او گفته مي شود پرونده ات را مطالعه کن، امروز کافي است خود حسابگر خويش باشي.”
موفق باشيد
التماس دعا
پاسخ:
امام على عليهالسلام :
أشَدُّ الذُّنوبِ ما استَخَفَّ بهِ صاحِبُهُ .
بدترين گناه آن است كه گنهكار آن را سبك شمارد .
بحار الأنوار : 73 / 364 / 96 منتخب ميزان الحكمة : 220
*******
امام على عليهالسلام :
أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ذنبٌ أصَرَّ عَليهِ عامِلُهُ .
بزرگترين گناه نزد خداوند ، گناهى است كه مرتكبش بر آن اصرار ورزد .
غرر الحكم : 3131 منتخب ميزان الحكمة : 220
*******
امام باقر عليهالسلام :
الذُّنوبُ كُلُّها شَديدةٌ وأشَدُّها ما نَبَتَ عَليهِ اللَّحمُ والدم .
همه گناهان بدند و بدترين آنها گناهى است كه بر آن گوشت و خون برويد .
الكافي : 2 / 270 / 7 منتخب ميزان الحكمة : 220
*******
امام على عليهالسلام :
اعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه سبحانَهُ ذَنبٌ صَغُرَ عِندَ صاحِبهِ .
بزرگترين گناه نزد خداى سبحان ، گناهى است كه در چشم گنهكار كوچك شمرده شود .
غرر الحكم : 3141 منتخب ميزان الحكمة : 220