با افتخار مادر چهار فرزند هستم

آیا حضرت خدیجه(س) قبل از ازدواج با رسول خدا(ص) همسری داشته است؟ و چگونه امکان دارد که حضرت خدیجه(س) در سن 60 سالگی حضرت زهرا(س) را به دنیا آورده باشد؟
پرسش
الف. از نظر تاریخی، آیا درست است که حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر اکرم (ص) ازدواج کرده بودند و از شوهر قبلی خود فرزندانی داشتند؟ ب. اختلاف سنّی بین پیامبر و حضرت خدیجه چقدر بوده است؟ ج. حضرت خدیجه(س) در حالی حضرت زهرا(س) را به دنیا آورد که عمرش 60 سال بود (5 سال بعد از بعثت)، چگونه زنی در سن یائسگی (بدون معجزه ) می‌تواند بچه‌ای به دنیا آورد؟
پاسخ اجمالی
در باره‌ی این‌که آیا حضرت خدیجه(س)، قبل از ازدواج با پیامبر اسلام(ص)، ازدواج دیگری داشته‌اند، در منابع اسلامی دو نظریّه وجود دارد:
الف. عده‌ای از مورّخان بر این عقیده‌اند که اول زنى که پیامبر اکرم(ص) با او ازدواج نمود خدیجه دختر خویلد بود، سن شریف رسول خدا(ص) در هنگام ازدواج، 25 سال و بنابر مشهور سن حضرت خدیجه حدود 40 سال بوده است؛ بنابراین پانزده سال با رسول خدا(ص) اختلاف سنی داشته‌اند. همسران قبلی حضرت خدیجه، دو نفر به نام‌های عتیق بن عایذ مخزومى و بعد از او ابو هاله اسدى بوده است که ثمره‌ی ازدواج با همسر اول دختری بوده و از همسر دوم، پسری به نام هند داشته است که بعد از ازدواج رسول خدا(ص) با خدیجه(س)، پیامبر(ص) سرپرستی هند را به عهده گرفت.
گفتنی است؛ برخی از مورّخان ‏سنین دیگری مانند 28،[1] و 35،[2] سالگی را سن ازدواج خدیجه(س) شمرده‌اند.
ب. اما به عقیده برخی دیگر از مورّخان، حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر(ص)، ازدواج دیگری نداشت. آنان می گویند آنچه این نظر را تأکید می نماید این است که در برخی کتاب ها تصریح شده است، رقیه و زینب دختران هاله خواهر خدیجه بوده اند.[3] برای اطلاع بیشتر در باره این موضوع، به کتاب های تاریخی که در این زمینه نوشته شده است مراجعه کنید.[4]
ج. همان‌طور که در پرسش آمده، از دیدگاه برخی مورّخان هنگامی‌که حضرت خدیجه(س)، حضرت فاطمه(س) را باردار شد پنج سال پس از بعثت نبوده و آن را بعید می‌شمارند؛ زیرا عمر حضرت خدیجه(س) در این زمان که 60 سال بود، امکان آبستنی به او نمی‌داد. اما این نظریّه به دلایلی صحیح نیست:
1. از لحاظ علمی هیچ مانعی ندارد که زنی در سن شصت سالگی وضع حمل نماید، به ویژه که خدیجه(س) از زنان قرشی بود که به سلامت جسمانی و دیر یائسگی شهرت دارند.
2. برای رفع امکان‌ناپذیری بارداری در چنین ‏سنینی، یادآور می‌شویم که قرآن کریم بعد از این‌که به همسر ابراهیم(ع)، ساره، بشارت ولادت اسحق و یعقوب فرزند اسحق(ع) را می‌دهد، از زبان وی‏ که از روی تعجب سخن می‌گفت، نقل می‌کند: «گفت: اى واى بر من! آیا من فرزند می‌آورم در حالی‌که پیر زنم، و این شوهرم پیر مردى است؟! این راستى چیز عجیبى است!».[5] بنابر این، می‌توان گفت تولد حضرت زهرا(س) از حضرت خدیجه در سن 60 سالگی به امر و اراده‌ی الهی بوده است، و روایاتی نیز هست که این احتمال را تأیید می‌کنند؛ مانند این‌که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هنگامى که به آسمان عروج کردم، جبرئیل دستم را گرفته وارد بهشت نمود و خرمایى بهشتى به من داد، پس خرما را خوردم و در اثر آن نطفه‌اى در بطن من پدیدار شد، هنگامی‌که به زمین بازگشتم، با خدیجه همبستر شدم و خدیجه به فاطمه حامله گردید، پس فاطمه حوریّه‌اى به شکل انسان است و من هرگاه مشتاق بوى بهشت می‌شوم، بوى دخترم فاطمه را استشمام می‌کنم».[6]

[1]. عماد الدین‏ عامری، یحیى بن ابى بکر، بهجة المحافل و بغیة الأماثل‏، ج 1، ص 48، دار الصادر، بیروت، بی‌تا.
[2]. ابن کثیر دمشقى، أبو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 2، ص 295، دار الفکر، بیروت، 1407ق؛ و ر.ک: عاملی، جعفر مرتضى‏، الصحیح من سیرة النبی الأعظم‏، ج 2، ص 115 و 116، دار الحدیث‏، قم، چاپ اول، 1426ق.
[3] ر.ک: طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 139، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1390ق؛ مجلسی، بحار الأنوار، ج 22، ص 191، مؤسسة الوفاء، بیروت، لبنان، 1404ق؛ إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج 1، ص 510، مکتبه بنی هاشمی، تبریز، 1381ق؛ ابو على بلعمى، تاریخنامه طبرى‏، ج 2، ص 757، تهران‏، 1373ش.
[4] مانند: عربى، حسین على، تاریخ تحقیقى اسلام‏، ج 1، ص 281 - 284، مؤسسه امام خمینى، قم‏، 1383ش.‏
[5]. هود، 72.
[6]. شیخ صدوق، الأمالی، ص 461، کتابچى، تهران، چاپ ششم، 1376ش.

آسمان مي خندد اين اتفاق زيبا را و زمين کل مي کشد اين پيوند آسماني را.چه طرب انگيز است آفتاب امروز مکه!چه روح فزاست هلهله ممتد نخلستان هاي عرب!چشم هاي ملايک، با لهجه اي باراني شادباش مي گويد اين وصلت خوش آيند را.

امشب، شب ازدواج ملکه حجاز است؛ اما نه با شاهزادگان يمني و نه با تاجران مکي؛ با کسي که پادشاه بي تاج و تخت زمين و آسمان است. با کسي که تمام کائنات، بهانه خلقت اوست و آفتاب، به طمع ديدار او هر روز طلوع مي کند، با کسي که خداوند او را «رَحْمَةً لِلْعالَمينَ» ناميد.

خديجه، به خانه اي مي آيد که زينتي جز حضور هميشگي ملايک ندارد؛ خانه اي که جز صداي محمد، هيچ موسيقي دل نشيني را نمي شناسد، خانه اي که افق هاي روشن آسمان، چشم به آستان بي آلايش آن دوخته اند.خديجه، جان پيامبر مي شود و تمام ثروت خود
را در محمد خلاصه مي کند و به خانه اش مي آيد تا مرهم زخم هاي فرداي محمد (ص) شود. [1]

پيامبر (ص) 15 سال قبل از هجرت با حضرت خديجه کبري (س) عليها ازدواج نمودند[2]. او در ميان زنان قريش, علاوه بر کثرت اموال و املاک و تجاراتي که داشت, به عقل و کياثت نيز مزيت داشت و در آن زمان او را طاهره, مبارکه, سيده نسوان و ملکه بطحاء ميگفتند. او از کساني بود که انتظار قدوم پيامبر (ص) را ميکشيد و هميشه از علما علايم نبوت آن حضرت را جويا ميشد.

افراد زيادي مانند عقنه بن ابي معيط و ابن ابي شهاب که هر يک چهارصد کنيز و غلام و خدمتکار داشتند, و ابوجهل و ابوسفيان و ديگر بزرگان عرب آن روز به خواستگاري آن حضرت آمدند؛ ولي آن حضرت قبول نفرمودند. سرانجام خود حضرت خديجه(س) , پيشنهاد ازدواج به پيامبر (ص) دادند و اين ازدواج با آداب و مراسم خاصي انجام شد.

هرچند در تعداد فرزندان حاصل از اين ازدواج اختلاف نظر بسيار است اما مي توان به قولي عنوان نمود خداوند دو پسر به نامهاي قاسم که رسول خدا به نام وى‏«ابو القاسم‏»کنيه گرفت و عبدالله که به آن طيب يا طاهر هم ميگفتند (که يکي پيش از بعثت و ديگري اندکي بعد از آن در گذشتند)[3]، و چهار دختر به نامهاي ام کلثوم و زينب و رقيه و فاطمه سلام الله عليها به آن دو بزرگوار عنايت فرمود.

حضرت خديجه (س) بيست و چهار سال و يک ماه با پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم زندگي کرد, و تا آن حضرت زنده بود پيامبر (ص) همسر ديگري اختيار نفرمود.

**************************************
منابع و موآخذ :
1- برگرفته از نوشته ” پيوند آسماني ” آقاي علي خالقي
2- فيض العلام: ص211. قلايد النحور: ج ربيع الاول، ص67. منتخب التواريخ: ص20.
زادالمعاد: ص334. مصباح المهتجد: ص732. بحارالانوار: ج95 ص357.
3- درسهايى از تاريخ تحليلى اسلام ج2 ص52، تاريخ پيامبر اسلام ص69-70، اعلام
الوري،ج1ص275ت .

آقا ردای سبز امامتت مبارک                                                          پوشیدن لباس خلافتت مبارک

ای آخرین ذخیره ی زهرایی حسین                                                         آغاز روزگار ولایت مبارکت